Μεταξοτυπία

Η εκτύπωση

Η μεταξοτυπία ανήκει στην κατηγορία των εκτυπώσεων άμεσης εκτύπωσης. Αυτό σημαίνει πως μεταξύ του τελάρου μας και του υποστρώματος το οποίο έχουμε επιλέξει να τυπώσουμε (χαρτί, γυαλί κ.λπ.) δεν παρεμβάλλεται άλλο υλικό, όπως συμβαίνει στην εκτύπωση offset με τον κύλινδρο του καουτσούκ. Το πιο δύσκολο και περίπλοκο στάδιο, για να πετύχουμε μια εκτύπωση μεταξοτυπίας, είναι αυτό της προετοιμασίας που περιγράψαμε νωρίτερα.
Η εκτύπωση αυτή καθ' αυτή είναι αρκετά εύκολη και αποτελεί και το πιο ευχάριστο και διασκεδαστικό μέρος της όλης διαδικασίας.

Ας δούμε, όμως, πώς ακριβώς γίνεται. Για να τυπώσουμε χρειαζόμαστε:
• Ένα τελάρο με το διαχωρισμένο θέμα μας
• Μία σπάτουλα μεταξοτυπίας
• Ένα φορέα (οποιοδήποτε υλικό είναι κατάλληλο, αρκεί να είναι επίπεδο!)
• Μία ημιαυτόματη μηχανή για να σταθεροποιήσουμε το τελάρο και το φορέα, και
• Μελάνι!

Αφού έχουμε σταθεροποιήσει καλά το τελάρο μας επάνω στη μηχανή, ξεκινά η εκτύπωση. Ανάλογα με το μέγεθος του θέματος, βάζουμε ποσότητα μελανιού επάνω στη γάζα και με την ειδική σπάτουλα μεταξοτυπίας τραβάμε το μελάνι επάνω από το θέμα μας (εικ. 04&05).

Εικ. 4α, 4β: Στα σχήματα 4α και 4β βλέπουμε σχηματική αναπαράσταση της χειροκίνητης και μηχανικής εκτύπωσης αντιστοίχως. Στην πρώτη περίπτωση το χαρτί είναι σταθερό πάνω στη αναρροφητική βάση ενώ στη δεύτερη μεταφέρεται με τη βοήθεια κυλίνδρου.

Το χρώμα περνάει από τα μέρη που δεν έχουν φωτιστεί και αποτυπώνεται στο χαρτί. Έτσι, έχουμε πάρει το πρώτο μας χρώμα. Εάν το αναπαραγόμενο έργο είναι μονόχρωμο, η διαδικασία αυτή μάς δίνει το πρώτο μας αντίτυπο!

Μετά την εκτύπωση
Όπως είδαμε, η εκτύπωση είναι πολύ εύκολη διαδικασία, όμως είναι απαραίτητη η μεσολάβηση ορισμένων άλλων, προτού ολοκληρωθεί το έργο μας. Έτσι, το τελευταίο στάδιο είναι το στέγνωμα. Στην περίπτωση που έχουμε να τυπώσουμε περισσότερα από ένα χρώματα, θα πρέπει να στεγνώσουμε το τυπωμένο φύλλο μας, πριν το τοποθετήσουμε πάλι στη μηχανή –στην ίδια ακριβώς θέση– για το επόμενο χρώμα. Η θέση του υποστρώματος πρέπει να είναι η ίδια για όλα τα χρώματα, ώστε να εξασφαλισθούν σωστές συμπτώσεις. Για τον λόγο αυτό, χρησιμοποιούμε «οδηγούς», επάνω στους οποίους προσαρμόζεται κάθε φορά το υπόστρωμα.

Η διαδικασία στεγνώματος μπορεί να επισπευσθεί, εάν τοποθετήσουμε το φύλλο μας σε ειδικό φούρνο αντί να περιμένουμε να στεγνώσει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Οι αυτόματες μηχανές παραγωγής εκτυπώσεων μεταξοτυπίας έχουν έναν τέτοιο σταθμό στεγνώματος μετά από κάθε τελάρο.

Επιμέρους διαδικασίες, απαιτήσεις και υλικά

Η γάζα
Εδώ ισχύει: Όσο πιο πυκνή η πλέξη της γάζας, τόσο μεγαλύτερη η ευκρίνεια που επιτυγχάνουμε. Η μονάδα μέτρησης της γάζας είναι σχετική με τον αριθμό των ινών ανά ίντσα. Έτσι, η πυκνότητα της γάζας μάς ενημερώνει για την ποιότητα (ευκρίνεια) του αναπαραγόμενου, αλλά και για την ποσότητα μελάνης που θα τη διαπεράσει και θα εναποτεθεί επάνω στο υπόστρωμα.

Σημαντικό στοιχείο για τις εκτυπώσεις τετραχρωμίας είναι και το πάχος των ινών. Για παράδειγμα, μια γάζα «230.34» έχει 230 ίνες ανά ίντσα, με διάμετρο ίνας στα 34 μικρά (1μικρό=1/1000 mm). Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι γάζας που κυμαίνονται από 35 έως 400 ίνες ανά ίντσα. Εδώ να επισημάνουμε πως, αρκετές φορές, οι αναγραφόμενες τιμές του κατασκευαστή επάνω στις γάζες δεν είναι πάντα ακριβείς.

Το γεγονός αυτό οφείλεται, κυρίως, στον τρόπο κατασκευής της γάζας (χρησιμοποιείται ένα είδος αργαλειού), ο οποίος επιτρέπει αποκλίσεις τις τάξεως του ±5-7%. Οι εν λόγω αποκλίσεις δεν είναι αμελητέες, εάν αναλογιστούμε ότι μία γάζα με πλέγμα 390 νημάτων/ ίντσα μπορεί να κυμανθεί μεταξύ 362 και 417 νημάτων/ίντσα. Βεβαίως, τις περισσότερες φορές, οι ενδείξεις είναι αρκετά ακριβείς, ειδικά όταν αυτές δίνονται ανάλογα με το βαθμό τάνυσης της γάζας. Στην περίπτωση αυτή, παίρνουμε ακριβώς τα μεγέθη που θα έχουμε κατά την παραγωγή.

Οι γάζες, γενικά, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

α) τις μονόκλωνες, και
β) τις δίκλωνες,
δηλαδή με μονά ή διπλά νήματα αντιστοίχως.

Περισσότερο διαδεδομένες είναι οι μονόκλωνες γάζες (εικ. 08).

Επίσης, οι γάζες χωρίζονται σε τρεις επιμέρους κατηγορίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με τη διάμετρο της ίνας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους. Έτσι έχουμε τις λεπτές, τις μεσαίου μεγέθους και τις χοντρές.

Τάνυση της γάζας επάνω στο τελάρο
Όπως είπαμε, η γάζα τεντώνεται επάνω στο τελάρο. Η μονάδα μέτρησης είναι τα Newton ανά εκατοστό. Εδώ ισχύει: Όσο μεγαλύτερη η τάνυση, τόσο καλύτερη η εκτύπωση. Δεν πρέπει, όμως, να είναι υπερβολική γιατί, κατά την εκτύπωση, απαιτείται ελαστικότητα, ώστε να καλυφθεί η απόσταση μεταξύ του τελάρου και του χαρτιού μας, ο λεγόμενος «τζόγος». Το τέντωμα μπορεί να γίνει με το χέρι αλλά στην περίπτωση εκτύπωσης 4χρωμίας (ράστερ), λόγω των συμπτώσεων, είναι απαραίτητο να γίνει από ειδικές μηχανές. Οποιαδήποτε διαφορά στην τάνυση μεταξύ των διαφόρων τελάρων, για κάθε χρώμα, θα προκαλέσει απώλεια συμπτώσεων. Επίσης, σημαντικό είναι και τα τέσσερα τελάρα να είναι ίδιας διάστασης, παλαιότητας και υλικού. Αν, για παράδειγμα, χρησιμοποιηθεί ξύλινο τελάρο για το Cyan και αλουμινένιο για το Magenta, τότε, μάλλον, θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα.

Ιδιαιτερότητες της γάζας
Στη μεταξοτυπία, το τελάρο αντιστοιχεί στην εκτυπωτική πλάκα της εκτύπωσης offset. Το γεγονός πως εδώ δεν έχουμε μια λεία επιφάνεια, αλλά ένα πλέγμα με αριθμό πόρων ανά ίντσα, μας επιβάλει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί. Ένα από τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει μια λανθασμένη επιλογή είναι το φαινόμενο του μουαρέ -πρόβλημα που στην εκτύπωση offset αφορά μόνο τα φιλμ, ενώ στη μεταξοτυπία έχει άμεση σχέση και εν μέρει εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τη σωστή επιλογή της γάζας του τελάρου. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι αρκετά πολύπλοκος για να τον αναλύσουμε σ' αυτό το άρθρο, αλλά μπορεί, συνοπτικά, να δικαιολογηθεί με την εξής πρόταση: «Η γάζα του τελάρου στη μεταξοτυπία είναι ένα ακόμη ράστερ». Έτσι, όπως για να αποφευχθεί το μουαρέ στην offset χρησιμοποιούνται διαφορετικές γωνίες μεταξύ των φιλμ, έτσι κι εδώ ακολουθείται η ίδια διαδικασία, λαμβάνοντας όμως υπ' όψιν και τη γωνία της γάζας!

Συνοπτικά, ας αναφέρουμε πως το φαινόμενο του μουαρέ μπορεί να εξαλειφθεί χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες γωνίες των ημιτονικών φιλμ, αναλόγως του αριθμού των νημάτων της γάζας. Για παράδειγμα, οι τιμές των γωνιών για ράστερ με 60 κουκίδες στο εκατοστό έχουν ως εξής:
Cyan >> 15^ο
Yellow >> 90^ο
Magenta >> 45^ο
Black >> 75^ο

Ενώ, οι τιμές για μονόκλωνη γάζα με 165 νήματα είναι:
Για το τελάρο του
Cyan >> 7^ο
Yellow >> 18^ο
Magenta >> 22^ο

Black >> 15^ο

---

---